Αλέξανδρος Οικονομίδης
ΤΟ Α' Αθήνας της ΚΝ
Στη θέση 28 γίνεται λόγος για τους αστικούς εκσυγχρονισμούς που, σποραδικά, προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό, όμως, που δεν αναφέρεται, είναι η στάση που πρέπει να κρατήσει το Κόμμα απέναντί τους.
Από τους αστικούς εκσυγχρονισμούς που προσπάθησε να προωθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτός που συζητήθηκε περισσότερο από όλους ήταν - με διαφορά - η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Με αφορμή τη στάση του Κόμματος σε αυτό, θέλω να πω τα εξής:
Η αστική τάξη σχεδόν ποτέ δεν έχει ενιαία στάση απέναντι στους αστικούς εκσυγχρονισμούς. Υπάρχει το φιλελεύθερο στρατόπεδο (της «ανοιχτής και δημοκρατικής κοινωνίας») που τους προωθεί, αλλά υπάρχει και το συντηρητικό στρατόπεδο (του «Πατρίς - Θρησκεία - Οικογένεια») που στέκεται εναντίον τους. Αυτά τα δύο στρατόπεδα συγκρούονται σκληρά σε μία σειρά κοινωνικών ζητημάτων και των εκσυγχρονισμών που φέρνουν στο προσκήνιο (χαρακτηριστική ήταν η συζήτηση που έγινε στη Βουλή για το σύμφωνο συμβίωσης). Η αναγνώριση της ύπαρξης των δύο αυτών στρατοπέδων - και, βασικά, της σύγκρουσής τους - είναι ζωτικής σημασίας. Λόγω αυτής της σύγκρουσης, η αστική τάξη μπορεί να εγκλωβίζει λαϊκές δυνάμεις, δημιουργώντας ένα πολύ ισχυρό ιδεολογικοπολιτικό δίπολο. Ο ρόλος των κομμουνιστών είναι να απαντάνε προωθητικά, αναδεικνύοντας τι εξυπηρετεί το κάθε στρατόπεδο. Αυτό είναι κάτι που ΔΕΝ έκανε το Κόμμα στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς η επιχειρηματολογία του απαντούσε μόνο στη φιλελεύθερη γραμμή (και όχι απόλυτα σωστά). Δεν νομίζω πως ήταν συνεπές να κατηγορούνται για προώθηση της αστικής ιδεολογίας ΜΟΝΟ τα κόμματα που υπερψήφισαν, υπονοώντας ενδεχομένως πως η ΝΔ και οι ΑΝΕΛ (που το Κόμμα δεν κράτησε ιδιαίτερες αποστάσεις από την επιχειρηματολογία τους)
συγκρούστηκαν... με την αστική τάξη! Φυσικά, ξεκαθαρίζω πως δεν εντόπισα την παραμικρή ομοιότητα ανάμεσα στη θέση του Κόμματος (στην οποία τηρήθηκε μέχρι κεραίας η πολιτική ορθότητα) και στις σκοταδιστικές απόψεις που εξέφρασαν η Εκκλησία και η Χρυσή Αυγή, όπως χυδαία υποστήριξαν ορισμένοι. Ομως, αυτό το βρίσκω πάρα πολύ αυτονόητο για να θεωρείται και άξιο συγχαρητηρίων.
Οι κυβερνήσεις που κάνουν αστικούς εκσυγχρονισμούς δεν είναι προοδευτικές. Την αστική τάξη εξυπηρετούν, σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις συμμετέχουν και το εργατικό κίνημα καταστέλλουν. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες (αναμφίβολα ο πιο προωθημένος αστικός εκσυγχρονισμός και πάγιο αίτημα του Κόμματος από την ημέρα της ίδρυσής του), στην Ελλάδα το κατοχύρωσε η κυβέρνηση Πλαστήρα τον Μάιο του 1952, η ίδια κυβέρνηση που, λιγότερο από δύο μήνες πριν, εκτέλεσε τον Νίκο Μπελογιάννη. Προσωπικά, δεν θεωρώ πως οι κομμουνιστές βουλευτές της ΕΔΑ, που υπερψήφισαν τότε, έδωσαν συγχωροχάρτι στον Πλαστήρα για το ανελέητο κυνήγι μελών και στελεχών του Κόμματος. Αντίστοιχα, θεωρώ πως μέλη και φίλοι του Κόμματος που διαφώνησαν με τη στάση του στο Σύμφωνο Συμβίωσης, δεν έδωσαν συγχωροχάρτι στον ΣΥΡΙΖΑ για το μνημόνιο και τους φόρους, ή στο Ποτάμι για τις - πρωτόγονα αντιλαϊκές - προτάσεις του στα Εργασιακά, ή στο ΠΑΣΟΚ για την πολιτική του τόσα χρόνια ως κυβέρνηση.
Οι ίδιες κυβερνήσεις ενδέχεται να χρησιμοποιούν, με περισσή υποκρισία, τους όποιους αστικούς εκσυγχρονισμούς για να παρουσιαστούν ως ριζοσπαστικές, που συγκρούονται με τις παρωχημένες αντιλήψεις των προκατόχων τους. Το ίδιο κάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ, που αξίζει να αναφέρουμε ότι, ως κυβέρνηση, έχει κάνει τα εξής:
Εχει επιλέξει σαν κυβερνητικό εταίρο τους - πιο συντηρητικούς από τη ΝΔ - ΑΝΕΛ, βουλευτές των οποίων, πολύ συχνά, έχουν προβεί σε προσβλητικά σχόλια ενάντια σε ομοφυλόφιλους και μετανάστες.
Οχι απλά δεν θίγει καθόλου το ζήτημα διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας (όπως ορθά αναφέρει η θέση 34), αλλά έφτασε και στο σημείο να καθαιρέσει, με απαίτηση της Εκκλησίας, έναν υπουργό Παιδείας (Φίλης) που θέλησε να προωθήσει έναν απλό εκσυγχρονισμό στο ζήτημα των θρησκευτικών στα σχολεία.
Αφού αποφυλάκισε ΟΛΑ τα στελέχη της ναζιστικής Χρυσής Αυγής που κατηγορούνται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, τους περιέφερε στα στρατόπεδα των ακριτικών νησιών ως «δύναμη του έθνους».
Το Κόμμα, δυστυχώς, αντί να επικεντρώσει σε αυτά τα σημεία την κριτική του, επέλεξε να τα θίξει επιφανειακά.
Οι κομμουνιστές πρέπει να δείχνουν στο λαό πως το κομμάτι της αστικής τάξης που προωθεί αυτούς τους εκσυγχρονισμούς δεν διακατέχεται από κανένα αίσθημα «κοινωνικής δικαιοσύνης». Σκοπός του είναι ο καλύτερος δυνατός εγκλιματισμός της πολιτικής του στις μεταβολές που υφίσταται η κοινωνία. Ούτε μπορεί να νιώθει ικανοποιημένη η εργατική τάξη με αυτούς, ούτε, φυσικά, είναι «βήμα προς τον σοσιαλισμό». Ομως, αρκετές φορές, μέσω αυτών των εκσυγχρονισμών, ευνοούνται ορισμένες ομάδες που υφίστανται σκληρή διπλή καταπίεση από την αστική κοινωνία, όπως οι γυναίκες και οι μετανάστες. Προφανώς και δεν επηρεάζεται η γενικότερη καταπιεστική φύση του καπιταλισμού, ενώ η διπλή καταπίεση δεν εξαφανίζεται, απλά αμβλύνεται. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι στις ΗΠΑ οι Αφροαμερικάνοι έχουν πάψει να υφίστανται διακρίσεις, λόγω της κατάργησης των ρατσιστικών νόμων που ίσχυαν μέχρι την δεκαετία του 1970. Ομως, είναι σίγουρο πως η κατάργηση αυτών των νόμων βελτίωσε τη ζωή τους σε σημαντικό βαθμό. Ως εκ τούτου, οι κομμουνιστές έχουν χρέος να σταθούν θετικά απέναντι σε μέτρα που βάζουν έναν φρένο στη ρατσιστική αντιμετώπιση κάποιων ανθρώπων, αναδεικνύοντας παράλληλα όρια και τυχόν αντιδραστικές πτυχές. Κάτι το οποίο, βέβαια, ΔΕΝ έκανε το Κόμμα στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Η αλήθεια είναι πως οι αστικοί εκσυγχρονισμοί, αρκετές φορές, γίνονται όπλο στα χέρια της αστικής τάξης (ακόμα και του συντηρητικού κομματιού της, που τους πολέμησε λυσσαλέα όταν τέθηκαν επί τάπητος) για την προώθηση αντιλαϊκών σχεδίων. Ας σκεφτούμε πόσες φορές οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες (ΗΠΑ, ΕΕ και - κυρίως - Ισραήλ) έχουν χρησιμοποιήσει την (ασύγκριτα καλύτερη, σε σχέση με τις ισλαμικές χώρες) θέση των γυναικών στο εσωτερικό τους ως όχημα για την προώθηση των ιμπεριαλιστικών τους σχεδίων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα κομμουνιστικά κόμματα αυτών των χωρών έπρεπε να εναντιωθούν στη θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Σημαίνει, όμως, ότι σε συνθήκες κυριαρχίας του καπιταλισμού, ακόμα και το πιο προοδευτικό μέτρο θα έχει ορισμένες αντιδραστικές πτυχές.
Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω πως όταν το Κόμμα αρνείται να ασχοληθεί με ένα ζήτημα, δεν σημαίνει πως δεν ασχολούνται μαζί του τα επιτελεία της αστικής τάξης. Τόσο οι φιλελεύθεροι αστοί, όσο και οι μεταμοντέρνοι αριστεριστές, πάντα θα παραμονεύουν να τραβήξουν με το μέρος τους τα πιο προοδευτικά τμήματα του λαού. Και όταν το Κόμμα δεν βάζει κάπου τη δική του λογική, το έργο τους γίνεται κατά πολύ ευκολότερο.
ΤΟ Α' Αθήνας της ΚΝ
Στη θέση 28 γίνεται λόγος για τους αστικούς εκσυγχρονισμούς που, σποραδικά, προσπαθεί να κάνει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό, όμως, που δεν αναφέρεται, είναι η στάση που πρέπει να κρατήσει το Κόμμα απέναντί τους.
Από τους αστικούς εκσυγχρονισμούς που προσπάθησε να προωθήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, αυτός που συζητήθηκε περισσότερο από όλους ήταν - με διαφορά - η επέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Με αφορμή τη στάση του Κόμματος σε αυτό, θέλω να πω τα εξής:
Η αστική τάξη σχεδόν ποτέ δεν έχει ενιαία στάση απέναντι στους αστικούς εκσυγχρονισμούς. Υπάρχει το φιλελεύθερο στρατόπεδο (της «ανοιχτής και δημοκρατικής κοινωνίας») που τους προωθεί, αλλά υπάρχει και το συντηρητικό στρατόπεδο (του «Πατρίς - Θρησκεία - Οικογένεια») που στέκεται εναντίον τους. Αυτά τα δύο στρατόπεδα συγκρούονται σκληρά σε μία σειρά κοινωνικών ζητημάτων και των εκσυγχρονισμών που φέρνουν στο προσκήνιο (χαρακτηριστική ήταν η συζήτηση που έγινε στη Βουλή για το σύμφωνο συμβίωσης). Η αναγνώριση της ύπαρξης των δύο αυτών στρατοπέδων - και, βασικά, της σύγκρουσής τους - είναι ζωτικής σημασίας. Λόγω αυτής της σύγκρουσης, η αστική τάξη μπορεί να εγκλωβίζει λαϊκές δυνάμεις, δημιουργώντας ένα πολύ ισχυρό ιδεολογικοπολιτικό δίπολο. Ο ρόλος των κομμουνιστών είναι να απαντάνε προωθητικά, αναδεικνύοντας τι εξυπηρετεί το κάθε στρατόπεδο. Αυτό είναι κάτι που ΔΕΝ έκανε το Κόμμα στο συγκεκριμένο θέμα, καθώς η επιχειρηματολογία του απαντούσε μόνο στη φιλελεύθερη γραμμή (και όχι απόλυτα σωστά). Δεν νομίζω πως ήταν συνεπές να κατηγορούνται για προώθηση της αστικής ιδεολογίας ΜΟΝΟ τα κόμματα που υπερψήφισαν, υπονοώντας ενδεχομένως πως η ΝΔ και οι ΑΝΕΛ (που το Κόμμα δεν κράτησε ιδιαίτερες αποστάσεις από την επιχειρηματολογία τους)
συγκρούστηκαν... με την αστική τάξη! Φυσικά, ξεκαθαρίζω πως δεν εντόπισα την παραμικρή ομοιότητα ανάμεσα στη θέση του Κόμματος (στην οποία τηρήθηκε μέχρι κεραίας η πολιτική ορθότητα) και στις σκοταδιστικές απόψεις που εξέφρασαν η Εκκλησία και η Χρυσή Αυγή, όπως χυδαία υποστήριξαν ορισμένοι. Ομως, αυτό το βρίσκω πάρα πολύ αυτονόητο για να θεωρείται και άξιο συγχαρητηρίων.
Οι κυβερνήσεις που κάνουν αστικούς εκσυγχρονισμούς δεν είναι προοδευτικές. Την αστική τάξη εξυπηρετούν, σε ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις συμμετέχουν και το εργατικό κίνημα καταστέλλουν. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες (αναμφίβολα ο πιο προωθημένος αστικός εκσυγχρονισμός και πάγιο αίτημα του Κόμματος από την ημέρα της ίδρυσής του), στην Ελλάδα το κατοχύρωσε η κυβέρνηση Πλαστήρα τον Μάιο του 1952, η ίδια κυβέρνηση που, λιγότερο από δύο μήνες πριν, εκτέλεσε τον Νίκο Μπελογιάννη. Προσωπικά, δεν θεωρώ πως οι κομμουνιστές βουλευτές της ΕΔΑ, που υπερψήφισαν τότε, έδωσαν συγχωροχάρτι στον Πλαστήρα για το ανελέητο κυνήγι μελών και στελεχών του Κόμματος. Αντίστοιχα, θεωρώ πως μέλη και φίλοι του Κόμματος που διαφώνησαν με τη στάση του στο Σύμφωνο Συμβίωσης, δεν έδωσαν συγχωροχάρτι στον ΣΥΡΙΖΑ για το μνημόνιο και τους φόρους, ή στο Ποτάμι για τις - πρωτόγονα αντιλαϊκές - προτάσεις του στα Εργασιακά, ή στο ΠΑΣΟΚ για την πολιτική του τόσα χρόνια ως κυβέρνηση.
Οι ίδιες κυβερνήσεις ενδέχεται να χρησιμοποιούν, με περισσή υποκρισία, τους όποιους αστικούς εκσυγχρονισμούς για να παρουσιαστούν ως ριζοσπαστικές, που συγκρούονται με τις παρωχημένες αντιλήψεις των προκατόχων τους. Το ίδιο κάνει και ο ΣΥΡΙΖΑ, που αξίζει να αναφέρουμε ότι, ως κυβέρνηση, έχει κάνει τα εξής:
Εχει επιλέξει σαν κυβερνητικό εταίρο τους - πιο συντηρητικούς από τη ΝΔ - ΑΝΕΛ, βουλευτές των οποίων, πολύ συχνά, έχουν προβεί σε προσβλητικά σχόλια ενάντια σε ομοφυλόφιλους και μετανάστες.
Οχι απλά δεν θίγει καθόλου το ζήτημα διαχωρισμού Κράτους και Εκκλησίας (όπως ορθά αναφέρει η θέση 34), αλλά έφτασε και στο σημείο να καθαιρέσει, με απαίτηση της Εκκλησίας, έναν υπουργό Παιδείας (Φίλης) που θέλησε να προωθήσει έναν απλό εκσυγχρονισμό στο ζήτημα των θρησκευτικών στα σχολεία.
Αφού αποφυλάκισε ΟΛΑ τα στελέχη της ναζιστικής Χρυσής Αυγής που κατηγορούνται για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, τους περιέφερε στα στρατόπεδα των ακριτικών νησιών ως «δύναμη του έθνους».
Το Κόμμα, δυστυχώς, αντί να επικεντρώσει σε αυτά τα σημεία την κριτική του, επέλεξε να τα θίξει επιφανειακά.
Οι κομμουνιστές πρέπει να δείχνουν στο λαό πως το κομμάτι της αστικής τάξης που προωθεί αυτούς τους εκσυγχρονισμούς δεν διακατέχεται από κανένα αίσθημα «κοινωνικής δικαιοσύνης». Σκοπός του είναι ο καλύτερος δυνατός εγκλιματισμός της πολιτικής του στις μεταβολές που υφίσταται η κοινωνία. Ούτε μπορεί να νιώθει ικανοποιημένη η εργατική τάξη με αυτούς, ούτε, φυσικά, είναι «βήμα προς τον σοσιαλισμό». Ομως, αρκετές φορές, μέσω αυτών των εκσυγχρονισμών, ευνοούνται ορισμένες ομάδες που υφίστανται σκληρή διπλή καταπίεση από την αστική κοινωνία, όπως οι γυναίκες και οι μετανάστες. Προφανώς και δεν επηρεάζεται η γενικότερη καταπιεστική φύση του καπιταλισμού, ενώ η διπλή καταπίεση δεν εξαφανίζεται, απλά αμβλύνεται. Για παράδειγμα, δεν μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι στις ΗΠΑ οι Αφροαμερικάνοι έχουν πάψει να υφίστανται διακρίσεις, λόγω της κατάργησης των ρατσιστικών νόμων που ίσχυαν μέχρι την δεκαετία του 1970. Ομως, είναι σίγουρο πως η κατάργηση αυτών των νόμων βελτίωσε τη ζωή τους σε σημαντικό βαθμό. Ως εκ τούτου, οι κομμουνιστές έχουν χρέος να σταθούν θετικά απέναντι σε μέτρα που βάζουν έναν φρένο στη ρατσιστική αντιμετώπιση κάποιων ανθρώπων, αναδεικνύοντας παράλληλα όρια και τυχόν αντιδραστικές πτυχές. Κάτι το οποίο, βέβαια, ΔΕΝ έκανε το Κόμμα στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Η αλήθεια είναι πως οι αστικοί εκσυγχρονισμοί, αρκετές φορές, γίνονται όπλο στα χέρια της αστικής τάξης (ακόμα και του συντηρητικού κομματιού της, που τους πολέμησε λυσσαλέα όταν τέθηκαν επί τάπητος) για την προώθηση αντιλαϊκών σχεδίων. Ας σκεφτούμε πόσες φορές οι ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες (ΗΠΑ, ΕΕ και - κυρίως - Ισραήλ) έχουν χρησιμοποιήσει την (ασύγκριτα καλύτερη, σε σχέση με τις ισλαμικές χώρες) θέση των γυναικών στο εσωτερικό τους ως όχημα για την προώθηση των ιμπεριαλιστικών τους σχεδίων στην περιοχή της Μέσης Ανατολής. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα κομμουνιστικά κόμματα αυτών των χωρών έπρεπε να εναντιωθούν στη θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των γυναικών. Σημαίνει, όμως, ότι σε συνθήκες κυριαρχίας του καπιταλισμού, ακόμα και το πιο προοδευτικό μέτρο θα έχει ορισμένες αντιδραστικές πτυχές.
Κλείνοντας, θέλω να επισημάνω πως όταν το Κόμμα αρνείται να ασχοληθεί με ένα ζήτημα, δεν σημαίνει πως δεν ασχολούνται μαζί του τα επιτελεία της αστικής τάξης. Τόσο οι φιλελεύθεροι αστοί, όσο και οι μεταμοντέρνοι αριστεριστές, πάντα θα παραμονεύουν να τραβήξουν με το μέρος τους τα πιο προοδευτικά τμήματα του λαού. Και όταν το Κόμμα δεν βάζει κάπου τη δική του λογική, το έργο τους γίνεται κατά πολύ ευκολότερο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου