«Εθελοντισμός»

Του Λάζαρου Ανδρόπουλου, ΚΟΒ Κέντρου Καλλιθέας

Στην παράγραφο 36 των ΘΕΣΕΩΝ, «Για την «Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία»», γίνεται αναφορά ότι στο πλαίσιο της ΕΕ, συγκροτείται «Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης» 100.000 εθελοντών για «την αντιμετώπιση κρίσεων» σε κράτη - μέλη της.

Θεωρώ ότι οι Θέσεις προσεγγίζουν περιορισμένα την έκταση που έχει πάρει η πολιτική ανάπτυξης του «εθελοντισμού». Η γνώμη μου είναι ότι η ιδεολογική αντιπαράθεση του Κόμματος, απέναντι στη στρατηγική του κεφαλαίου για την ανάπτυξη του «εθελοντισμού», δεν είναι ανάλογη της έντασης και της έκτασης, αυτής της πολιτικής. Πολύ περισσότερο δεν αποκαλύπτουμε τις προθέσεις και τα οφέλη του κεφαλαίου από αυτήν την δραστηριότητα. Η ανάπτυξή του οφείλεται στη στρατηγική της ΕΕ, μαζί με το αστικό σύστημα σε κάθε χώρα ξεχωριστά ή σε διακρατικό επίπεδο.

Η λειτουργία και το περιεχόμενο του «εθελοντισμού» που προωθεί το αστικό σύστημα είναι

πολυδιάστατο. Θεωρείται ο «τρίτος» τομέας της οικονομίας, παρέχοντας υλικά αγαθά και υπηρεσίες που «αδυνατούν» να προσφέρουν το κράτος και η «ελεύθερη» αγορά. Πρόκειται για ιδεολογικό και πολιτικό μηχανισμό ενσωμάτωσης ή αδρανοποίησης τμημάτων των εργαζόμενων και των ανέργων. Βάζει εμπόδια στη ριζοσπαστικοποίηση των μαζών, συγκαλύπτει τις πραγματικές αιτίες εκδήλωσης των φαινομένων κοινωνικής εξαθλίωσης, δημιουργεί προσμονή ότι κάτι καλύτερο θα έρθει. Αποτελεί τροχοπέδη στην ανάπτυξη της ταξικής αλληλεγγύης, με περιεχόμενο την αλλαγή του τρόπου παραγωγής.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την απόφασή της, COM (2011)568 ασχολήθηκε με τις πολιτικές της ΕΕ σχετικά με τον «εθελοντισμό» καθώς και την προώθηση παραπέρα των εθελοντικών δραστηριοτήτων της ΕΕ. Το 2011 ανακηρύχτηκε ευρωπαϊκό έτος εθελοντικών δραστηριοτήτων. Σύμφωνα μάλιστα με μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2010 συμμετείχαν σε εθελοντικές δραστηριότητες περίπου 100 εκατομμύρια Ευρωπαίοι. Η Συνθήκη της Λισαβόνας καθιερώνει για πρώτη φορά την «ανθρωπιστική» βοήθεια ως ξεχωριστή πολιτική της ΕΕ και αναφέρεται ειδικά στο «Ευρωπαϊκό Σώμα Εθελοντών Ανθρωπιστικής Βοήθειας». Επίσης, εκτιμούν ότι ο εθελοντισμός συμβάλλει στη στρατηγική για την ανάπτυξη «Ευρώπη 2020». Μάλιστα, σε μελέτη του πανεπιστήμιου Johns Hopkins, όπως αναφέρει το σχετικό κείμενο της Ευρωπ. Επιτροπής, ο τομέας του εθελοντισμού μπορεί να συμβάλει έως 5% στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν μιας χώρας.

Στην πατρίδα μας, η πολιτική του «εθελοντισμού» αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς και είναι πολλές οι μελέτες και οι πρωτοβουλίες από μονοπωλιακές επιχειρήσεις για την οργάνωσή του. Μπροστά στην όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων δημιουργεί δομές, που στηρίζονται στο μεγαλύτερο μέρος τους στον «εθελοντισμό». Αυτές προωθούνται μέσω της ΕΕ, των κρατών, διεθνών οργανισμών, καπιταλιστικών επιχειρήσεων, περιφερειών - δήμων, εκκλησίας, ΜΚΟ, κ.ά. Δημιουργούνται Εταιρικά Κοινωνικά Σχήματα με δομές όπως: Κοινωνικά Παντοπωλεία, Φαρμακεία, Συσσίτια, Δημοτικούς Λαχανόκηπους, Τράπεζες Χρόνου κ.ά. Η διαχείριση του μεταναστευτικού - προσφυγικού προβλήματος ανέδειξε την πλούσια επιχειρηματική δραστηριότητα που ανέπτυξαν ελληνικές και ευρωπαϊκές ΜΚΟ, που κερδοσκοπούν αποσπώντας χρήματα για τη μεσολάβηση αυτή. Στα πλαίσια αυτά δεν είναι άσχετες σχετικές έρευνες όπως: Η μελέτη του υπουργείου Παιδείας σε συνεργασία με την ΕΕ και με θέμα: «Μελέτη για τη διερεύνηση και αποτύπωση της τρέχουσας κατάστασης του εθελοντισμού στην Ελλάδα», του Πανεπιστήμιου Πελοποννήσου: «Μελέτη του εθελοντισμού στην Ελλάδα», του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Λάτση και του ομίλου Eurobank EFG, για τους εθελοντές πυροσβέστες, του Ιδρύματος Α. Παπανδρέου με θέμα: «Εισαγωγή στις ΜΚΟ».

Επίσης, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 2011 ψήφισε νόμο, σχετικά με τον εθελοντισμό στο Λιμενικό και το Πυροσβεστικό Σώμα. Πολύ πιο πριν το 2005, η κυβέρνηση της ΝΔ σε συνεργασία με τη δημοτική αρχή Βύρωνα επιδίωξαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα «εθελοντής αστυνομικός», όπου 150 «εθελοντές» θα αναλάμβαναν έργο αστυνομικού, περιπολώντας τις νύχτες στην πόλη. Ο ΣΥΡΙΖΑ το 2012 είχε καταθέσει Ερώτηση στη Βουλή, για τη βελτίωση του πλαισίου λειτουργίας των εθελοντικών οργανώσεων, εκθειάζοντας τη δράση των πιστοποιημένων Συλλόγων Εθελοντών Δασοπροστασίας. Σύμφωνα μάλιστα με την Ερώτηση, σε πανελλαδικό επίπεδο από το 1999 μέχρι και το 2011 είχαν πραγματοποιήσει πάνω από 1.152.000 8ωρα εθελοντικής πυροσβεστικής απασχόλησης, εργασιακής αξίας πάνω από 40.000.000 ευρώ.

Οι δυνάμεις του οπορτουνισμού βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την εφαρμογή μορφών αλληλεγγύης. Ξορκίζουν όμως την οποιαδήποτε μορφή αμφισβήτησης και ανατροπής των αιτίων που γεννούν και αναπαράγουν τη φτώχεια, τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Σύνθημά τους «Η αλληλεγγύη και η αντίσταση είναι αμφότερες σημαντικές, αλλά τώρα η αλληλεγγύη είναι πιο σημαντική». Θέση που είναι στη λογική της διαχείρισης και της αναδιανομής της φτώχειας. Η προοπτική της ανατροπής του καπιταλισμού παραπέμπεται στο απώτερο μέλλον, στη δευτέρα παρουσία όπως τους αρέσει να λένε για το ΚΚΕ. Αυτό που προέχει για αυτούς σήμερα, είναι η πολιτική διαχείρισης της υπάρχουσας κατάστασης με μικρές και ανώδυνες παρεμβάσεις για το σύστημα. Δεν χρειάζεται οι ευεργετούμενοι να ακολουθήσουν το δρόμο της σύγκρουσης και της ανατροπής, αλλά απλά και μόνο να δεχθούν την ευεργεσία, να εκδηλώσουν την ανάλογη ευγνωμοσύνη για το χορηγό και γιατί όχι και κανένα ψηφαλάκι την ώρα της κάλπης.

Πρωτοβουλίες «αλληλεγγύης» με διανομή τροφίμων και συγκρότησης «hot spot» για Ελληνες, οργανώνουν και οι ναζιστές εγκληματίες της Χρυσής Αυγής. Είναι ενέργειες βαθιά ρατσιστικές και διχαστικές, που διαχωρίζουν Ελληνες και ξένους. Προβάλλουν σα διέξοδο από την καπιταλιστική κρίση, την ανάπτυξη της «Εθνικής Παραγωγής». Καλούν τους εργάτες, να διαλέξουν ανάμεσα στον Ελληνα και τον ξένο καπιταλιστή.

Στον αντίποδα όλων των παραπάνω πολιτικών διαχείρισης της φτώχειας, βρίσκεται η ανάπτυξη της δικιάς μας ταξικής αλληλεγγύης που αποτελεί συστατικό στοιχείο του αγώνα για μια κοινωνία απαλλαγμένη από τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής. Εκεί δεν θα έχουν θέση τέτοιου είδους μορφές αλληλεγγύης, γιατί όλοι θα έχουν εργασία και ο λαός θα είναι ο αποκλειστικός διαχειριστής του πλούτου που παράγει. Χρειάζεται να αναπτυχθεί η οργάνωση της ταξικής αλληλεγγύης μέσα από μορφές οργάνωσης της κοινωνικής συμμαχίας, τις λαϊκές επιτροπές και να δυναμώσει παράλληλα το ιδεολογικό μας μέτωπο σε κάθε μορφή αλληλεγγύης, που εμφανίζεται με τη μορφή της ουδετερότητας και της διαιώνισης του εκμεταλλευτικού συστήματος.

Καταλαβαίνω ότι το ζήτημα είναι τεράστιο και δεν εξαντλείται, αλλά ούτε και θίγονται όλες οι πλευρές εκδήλωσης του «εθελοντισμού». Το Κόμμα μας πρέπει να το δει και να το αντιμετωπίσει πιο διεξοδικά. Να υπάρξει ιδεολογικός εξοπλισμός στα μέλη του Κόμματος, μελέτης και αποκάλυψης του «εθελοντισμού». Να ανοίξει η αντιπαράθεση στην εφαρμογή πολιτικών διαχείρισης της φτώχειας και της μιζέριας. Για μας πάντα θα μένουν επίκαιρα τα λόγια του Γκόρκι: «Την "ηθική των αφεντικών" την αντιπάθησα όσο και την "ηθική των δούλων". Μια τρίτη ηθική έβλεπα να διαμορφώνεται μέσα μου: Δίνε το χέρι σου σε όποιον σηκώνεται».